KEMAHIRAN ASAS DALAM KOMUNIKASI (A138604)

2.4 Kemahiran Asas Dalam Komunikasi
Dalam proses asas komunikasi terdapat beberapa kemahiran yang perlu dikuasai oleh kaunselor untuk memperoleh keberkesanan dalam proses komunikasi. Kemahiran tersebut ialah soalan terbuka, mendengar, senyap, memparafrasa atau penyataan semula, merefleksi perasaan, meringkas isi perbincangan dan yang akhir sekali ialah meringkas perasaan.


2.41 Soalan Terbuka
Menyoal adalah cara untuk memahami lebih lanjut perkara atau hal yang ingin dibincangkan oleh sesebuah pihak. Maksudnya, sebagai contoh kaunselor akan menyoal klien bagi mendapatkan kepastian atau penjelasan. Terdapat beberapa sebab khusus yang menyebabkan kemahiran menyoal merupakan satu kemahiran yang penting. Antaranya ialah ia mendorong mencapai tujuan komunikasi. Klien yang datang berjumpa kaunselor akan disoal oleh kaunselor mengenai masalah yang dihadapi. Di sini kita dapat lihat bahawa komunikasi tersebut telah mencapai tujuannya. Selain dari itu, menyoal juga dapat mengembangkan sikap individu. Dengan menyoal juga kita dapat memupuk semangat saling memahami. Kemahiran menyoal juga dapat dikategorikan kepada dua kumpulan iaitu pertanyaan terbuka, iaitu pertanyaan yang tidak berbentuk arahan dan kedua pertanyaan tertutup yang bersifat arahan. Antara tujuan mengemukakan soalan terbuka ialah meluaskan aspek perbincangan. Ia dapat dilakukan kerana soalan terbuka mampu menarik klien untuk menceritakan dengan lebih terperinci. Soalan terbuka juga merupakan salah satu cara untuk meransang klien bercakap lebih banyak dari apa yang difikirkan. Pada masa yang sama, tujuan soalan terbuka adalah untuk mendapatkan pendapat yang lebih jelas dan seterusnya membantu kaunselor memahami masalah klien.
Contoh :
 “apa pendapat kamu berkaitan isu pembuangan anak?”
 “kenapa agaknya keadaan ini semakin serius?”

2.42 Mendengar
Mendengar merupakan satu proses dinamik iaitu aktif dan menyeluruh. Mendengar bertujuan memahami dan mendapatkan mesej yang hendak disampaikan secara berkesan. Ia dapat diperolehi secara fizikal, idea, perasaan, psikologi serta keseluruhan pengalaman sesuatu pihak. Mendengar secara fizikal ialah melalui gerak geri fizikal yang ditunjukkan oleh pihak tersebut. Manakala mendengar secara idea pula disampaikan oleh seseorang apabila dia dapat mengeluarkan masalah secara idea atau fakta tersusun. Mendengar yang seterusnya ialah secara perasaan di mana pihak pertama akan memahami dan menyelami perasaan pihak kedua. Bukan itu sahaja terdapat juga mendengar secara psikologi di mana pihak pertama perlu memahami keadaan pihak kedua yang takut, cemas dan sebagainya. Yang terakhir sekali ialah mendengar keseluruhan pengalaman pihak kedua. Kaedah ini biasanya melibatkan pengumpulan maklumat, contoh yang boleh di ambil ialah, makulumat klien yang dikumpul oleh kaunselor bagi membantunya membuat rumusan. Kemahiran mendengar mempunyai fungsi yang tersendiri iaitu untuk belajar, menjalin hubungan, mempengaruhi orang lain, berseronok serta untuk menolong orang lain. Dalam proses mendengar, terdapat beberapa langkah yang perlu dilaksanakan. Pertama ialah menerima, di mana mesej yang disampaikan diterima. Langkah kedua ialah memahami iaitu memahami mesej yang disampaikan serta apa yang tersirat dalam fikiran penyampai. Langkah ketiga dan keempat ialah mengingat dan menilai. Langkah yang terakhir ialah memberi respons.
Contoh :
A : Saya ada sedikit masalah yang henadk dikongsi dengan encik
B : Ok..sila teruskan

2.43 Senyap
Senyap merupakan satu keadaan atau situasi yang biasa berlaku dalam sesi kaunseling. Antara punca berlakunya kesenyapan ialah klien sedang mencari idea dan mengambil masa untuk menyusun idea tersebut. Selain dari itu, ia juga mungkin disebabkan oleh pihak yang merasakan perbincangan antara mereka berlaku dengan serius atau masalah yang dikeluarkan oleh mereka adalah terlalu rumit dan besar. Kesenyapan juga mungkin berlaku kerana seseorang merasakan bahawa rahsia tersebut perlu disimpan. Tetapi, langkah-langkah bagi menghadapi kesenyapan adalah penting. Antara cara-cara yang boleh digunakan untuk menghadapi kesenyapan ialah dengan menggunakan kesenyapan sebagai alternatif untuk mendapatkan maklumat yang lebih lanjut. Kedua, menghadapi keadaan tersebut dengan tenang dan jangan panik. Ini adalah penting untuk mengekalkan keyakinan pihak lain kepada seseorang. Ketiga, seseirang hendaklah sabar dan jangan bertanya soalan secara melulu kerana ia boleh menganggu ketenangan dan emosi pihak yang ditanya. 

2.44 Parafrasa 
Parafrasa adalah respons dalam bentuk ayat pendek oleh sesuatu pihak setelah mendengar isi dan hasil pemerhatian tingkah laku pihak yang lain. Matlamatnya ialah untuk menyemak perspesi meraka samada sama atau tidak. Selain itu ia juga untuk meringkaskan maksud seseorang serta sebagai tanda bahawa seseorang itu cuba memahami pihak lain. Terdapat beberapa panduan yang boleh digunakan dalam memparafrasa. Antaranya ialah mendengar dengan teliti, maksudnya seseorang menumpukan sepenuh perhatian terhadap apa yang dicakapkan oleh pihak kedua. Kedua ialah menyatakan semula tentang apa yang dinyatakan oleh pihak kedua sebagai rumusan yang lebih ringkas. Selain itu, pihak pertama juga tidak boleh menokok tambah apa yang diperkatakan oleh pihak kedua dan yang terakhir sekali ialah gunakan perkataan sendiri untuk menyampaikan cerita pihak kedua,
Contoh :
A : Saya dah bosan untuk tinggal bersama rakan saya
B : Anda tidak mahu tinggal dengan rakan anda lagi

2.45 Merefleksi Perasaan
Refleksi merujuk kepada satu usaha memahami seseorang dari persepsi dirinya sendiri. Kemahiran refleksi ini boleh dibahagikan kepada tiga bahagian iaitu refleksi isi, refleksi perasaan dan refleksi pengalaman. Sebagai contoh, refleksi sesuai dibuat oleh kaunselor apabila klien menunjukkan perubahan tertentu, antaranya ialah menangis, tidak mahu bercakap, marah, ketawa dan agresif atau gelisah. Selain dari itu seseorang juga boleh merefleksi sekiranya percakapan dan perasaan pihak kedua yang dapat dilihat bercanggah. Bukan itu sahaja, seseorang juga boleh menggunakan kaedah merefleksi ini sebagai pengukuhan apa yang diluahkan oleh pihak yang lain.
Contoh:
A : Saya rasa amat gembira apabila guru disiplin telah dipindahkan ke sekolah lain
B : Awak lega sebab tidak perlu mandengar leteran lagi

2.46 Meringkas Isi Perbincangan
Kemahiran meringkas isi perbincangan ialah kebolehan seseorang meringkaskan perkara-perkara penting yang telah dibincangkan bersama dalam sesi temu bual untuk menyemak bahawa kedua-duanya bersetuju tentang apa yang telah dibincangkan. Terdapat dua tujuan meringkas isi perbincangan iaitu untuk membuat semakan dan untuk memberi keyakinan kepada klien bahawa kaunselor memberi sepenuh perhatian. Meringkas isi perbincangan ini dibuat dalam situasi-situasi tertentu sebagai contoh, ketika menstruktur permulaan sesi kaunseling, apabila klien menyatakan sesuatu yang mengelirukan, klien merasakan dia telah menyatakan segala-galanya dan apabila berada di penghujung sesi kaunseling.
Contoh :
A : Emak saya selalu beleter manakala ayah pula selalu memukul emak saya
B : Nampaknya pembelajaran awk terganggu ketika di rumah

2.47 Meringkas Perasaan
Meringkas perasaan selalu dijalankan dalam sesi kaunseling kerana kaunselor ingin mengenal pasti dan memberi respon kepada perasaan klien. Selain itu ia juga dibuat oleh kaunselor untuk mengajak klien menyemak respon yang dibual dan ia dapat menunjukkan bahawa kaunselor sedia mendengar masalah klien.
Contoh :
A : ayah tidak adil, selalu bezakan saya dan adik saya
B : Nampaknya awak tidak berpuas hati dengan tindakan ayah awak




komen/ulasan:
Kemahiran komunikasi adalah sangat penting dan seharusnya dikuasai oleh semua pihak. Ini kerana dengan asas-asas yang terdapat dalam kemahiran komunikasi inilah yang dapat menjadi sumber bagi mendapatkan interaksi yang berkesan dan seterusnya membantu menyelesaikan masalah seseorang di samping mengembangkan potensi dirinya sebagai individu yang berharga. Mungkin contoh-contoh banyak diberikan kepada kaunselor dan klien tetapi kita sebagai orang biasa turut tidak terkecuali untuk mempraktikkannya.